Jana Petreska për “Кontra Kuadër”

Jana Petreska: “Në parim nuk jam njeri që besoj në rastësi. Kjo nismë u formua me një dëshirë të fortë dhe motivim të madh mes themeluesve të saj, për të lëvizur, për të ndryshuar, për t'u rritur, për të mësuar dhe për të ndarë. Me kalimin e viteve, aktivistët që gjatë viteve punonin në  ngjarjet ndëroheshin, secili me përgjegjësitë e veta, por kur dikush dikur ka hyrë si aktivist në “Kontra Kuadër”, rikthehet gjithmonë kur arrin të gjejë një pjesë të kohës së lirë. Ajo që e mban nismën gjatë gjithë këtyre viteve, mendoj se është botëkuptimi i ngjashëm i aktivistëve dhe etja për polemika, mendime, debate për të arritur të paktën një mikro ndryshim”.

Ivana Kotsevska për baletin maqedonas

Ivana Kocevska: “Duke filluar nga lindja jonë, përmes aktiviteteve të përditshme – proceseve mendore dhe fizike të pjekurimit gjatë gjithë jetës, për mua është një lojë përmes së cilës ne krijojmë art. Në vetvete, jeta është art. Secili prej nesh krijon çdo ditë, me vetëdije ose pa vetëdije. Trupi i një kërcimtari është një trup vigjilent/edukuar/ndërgjegjshëm që ka zhvilluar një proprioceptim të mirë ose shqisën e gjashtë të njohur gjerësisht. Për kërcimtarin, trupi është një instrument përmes të cilit ai shpreh lehtësisht një gjendje, mendim, histori të caktuar. Prandaj, nevoja për ta shprehur i jep artistit një shtysë për t'u shprehur në një formë kinestetike, për të rrëfyer luftën e tij përmes një fjalori të caktuar kinestetik individual. Për të realizuar një vepër kërcimi është e nevojshme të krijohet një koncept, të përcaktohet numri i pjesëmarrësve, të përgatitet një kornizë financiare e nevojshme për realizimin e saj me shpresën se fondet do të miratohen nga institucionet ku është bërë aplikimi. Një pengesë e madhe në realizimin e konceptit origjinal të veprës është mbështetja e pamjaftueshme financiare dhe mungesa e hapësirës së lirë dhe e kushteve të përshtatshme ku do të përgatitej dhe realizohej”.

Damjan Kokalevski për arkivimin e krijimtarisë kolektive

Damjan Kokalevski: Gjëja e parë dhe më e rëndësishme është të theksohet se arkivat nuk janë depo informacioni neutrale dhe "të vdekura". Përkundrazi, ato janë vende aktive që janë në lëvizje të vazhdueshme dhe ku riinterpretimi i vazhdueshëm përmes veprimtarisë kërkimore dhe kuratoriale është imperativ. Nga ky këndvështrim, është e qartë se interpretimi i vazhdueshëm e i përsëritur ka një rëndësi të veçantë për të kuptuarit e historisë, por edhe për vështrimin drejt së ardhmes. Veprimtaria muzeale në këtë kontekst është vetëm një aspekt që lejon të ndërtohen rrëfime të reja dhe koncepte kuratoriale-ekspozitash që i bëjnë këto materiale të lexueshme, të kuptueshme, por edhe bashkëpunuese, pra i bëjnë të disponueshme për inspektim për publikun e gjerë, që për mua është rëndësia më e madhe.. Nga përvoja ime duke punuar me arkivat arkitekturore mund të theksoj disa aspekte. Së pari, arkitektura nuk është vetëm objekti i ndërtuar, por edhe një proces politiko-social-ekonomik që qëndron në sfond dhe është i padukshëm, pra i palexueshëm, pa qasje historike. Pikërisht kjo ide, si të bëhen të dukshme proceset e padukshme, është një nga sfidat më të mëdha kur punohet me arkivat arkitekturore. Për të kuptuar një objekt, një lagje apo një qytet dhe për të krijuar një marrëdhënie me ta si qytetarë, është i nevojshëm një “lexim” arkivor i hapësirës. Kjo do të thotë gjithashtu se arkivat mund të shihen si një mjet për formimin e një kulture. Nëse arkivat janë joaktive dhe të padisponueshme, atëherë ato janë të padobishme. Do të thotë gjithashtu se arkivat bëjnë të mundur konceptimin e argumenteve, pra "deklaratat ose pretendimet" që ndërtohen. Kush ka të drejtë të ndërtojë një deklaratë?, Kush ka të drejtë të lexojë arkivat?, Kush ka akses në historinë e tyre? janë pyetje që duhet të na drejtojnë në veprimtarinë kuratoriale. Një pyetje themelore kur punoni me arkivat është: A lexohen arkivat gjithmonë në favor të "fituesve"?, një koncept që vjen nga historizmi, apo lexohen nga materializmi historik, të cilin e shkakton vetë "fitorja" si koncept.

Boban Karapejovski për gjuhën maqedonase dhe përdorimin e saj

Boban Karapejovski: “Përderisa është e përcaktuar qartë lënda e studimit, dinamika e ndryshimeve që ndodhin në kuadër të saj nuk duhet të jetë vështirësi apo pengesë. Metodologjia e mirëpërcaktuar e studimit të temës do të thotë që në fillim e keni marrë parasysh atë variabël, që lënda është e një natyre dinamike, kështu që tani si metodat ashtu edhe studiuesi mund të përshtaten lehtësisht me momentet e reja. Pra ashtu të thuhet. Nga ana tjetër, ndërsa lënda fikse përjeton ndryshime të brendshme, kuadri teorik mezi ka përjetuar 2-3 revolucione në dyqind vitet e fundit. Kjo mund të na çojë në përgjigjen se ne kemi një themel të vendosur mirë për të qenë në gjendje të merremi me objektin e veçantë të interesit të studimit të gjuhësisë – gjuhën, gjuhën si sistem (strukturalizmi), gjuhën si sistem shenjash ( duke marrë parasysh semiologjinë), gjuha si një sistem shenjash për komunikim (nëpërmjet prizmit të kërkimit modern të komunikimit).

Јана Петреска за „Контра кадар“

Не е лесно, но е многу предизвикувачко и исполнувачко. Да се биде алтернативен значи да се отстапува од наметнатите и главни норми и вредности на едно општество и да се нуди алтернатива на доминантната култура. Токму поради рушење бариери, „Контра кадар“ како организација била класифицирана и етикетирана, но на крај публиката успева да ја препознае вистинската вредност на оваа иницијатива и да и’ ја даде својата доверба.

Дамјан Кокалевски за архивирањето на колективното творештво

Јас би направил уште една врска, а тоа е дека архитектурата е спој на техниката и уметноста конкретизирани во политичка, еколошка и социоекономска рамка. Митот за уметничка автономија на архитектурата е само мит. Секоја линија на празен лист хартија, секој исцртан и изведен ѕид и бедем, секоја вградена тула е еден исказ. Би ја предизвикал тезата дека архитектурата е неутрална и аполитичка дејност. Со право може да согледаме дека техниката и материјалноста се оставен дел на естетското, особено ако мислиме и на карбонскиот отисок на архитектурата врз животната средина.

Vladimir Jançevski për sfidat kuratoriale me inteligjencën artificiale

Ndoshta një nga mënyrat për të verifikuar shkallën e besueshmërisë është të kërkohet përgjigje për pyetjen nga ChatGPT, dhe një foto portret të ri  të bashkëbiseduesit nga Midjourney ose DALL-E dhe të krahasohen. Ballafaqimi i përditshëm me artin bashkëkohor dhe analiza e vazhdueshme krahasuese e tij me artin e së kaluarës, hap pyetje të shumta për rolin e tij, për funksionin e tij në tablonë më të gjerë shoqërore.

Ивана Коцевска за македонскиот балет

Телото на танчерот е будно/едуцирано/свесно тело кое има развиено добра проприосепција или народски кажано шесто сетило. За танчерот телото е инструмент преку кој со леснотија изразува одредена состојба, мисла, приказна. Оттука, потребата за изразување на истата дава импулс на  уметникот да се изрази во кинестетичка форма, да ја раскаже својата борба преку одреден индивидуален кинестетички вокабулар.

Бобан Карапејовски за македонскиот јазик и неговата употреба

Верувале или не, дрвото е секогаш дрвено. Барем јас мислев така. Испадна дека има подрвени и помалку дрвени дрва, барем во производството и кај материјалите. Па, така, она што некогаш било, денес треба и натаму да е, можеби веќе и не е. Шумите се сè помалку зелени. Бистрата и чиста езерска вода веќе не е толку бистра, а во голема мера и не е чиста. Но, прашањето или не е сосема јазично или јас не го сфатив така. Можеби зашто воспоставеното спознавање на стварноста доживува сериозни отклони. Така што, гора зелена не ќе да е веќе постојан епитет, а дрвеното дрво не мора да биде тавтологија. Чудно, но вистинито. Како и овој свет.