Вовед
Социјалниот Центар Дуња е место во кое политичките активисти и независните уметници се среќаваат и соработуват на различни теоретски и практични теми. Глигор Кондовски, музичар од Тетово, како солист или член на музичка група – често настапува во С.Ц. Дуња. Оттаму, ова интервју беше неизбежно да се случи, но го чекавме Глигор да се врати од турнеја со музичката група Светлост.
Зоран Василески: Глигор, би започнал од крајот за да стигнеме на почетокот на твоето музичко патешествие. Го реализираме ова интервју со едномесечна дистанца од 12-те концерти кои ги одржавте во Централна и Југоисточна Европа. Ме интересира што е она што ти остави најголем впечаток од оваа турнеја? Каков е пристапот на државите од регионот кон независната сцена, а каков на организаторите? И каков беше приемот на публиката…
Глигор Кондовски: Независната сцена во регионот е на повисок пиедестал, затоа што има сериозни клубови кои професионално работаат на поврзување со аудиториумот, носејќи и светски имиња со кои ја дополнуваат домашната музичка сцена. Во однос на приемот на публиката, без оглед на големината на еден град, во однос на младите луѓе, не забележав разлика. Веќе се чувствува тој вид на изедначување, отвореност. За мене тоа е освестеност наспроти неолибералните капиталистички империи на брендови кои се истите насекаде.
„ЗАОСТАНУВАМЕ ВО ОДНОС НА РЕГИОНОТ – ТОА ТРЕБА ДА НЕ ЗАМИСЛИ…“
Културната раздвиженост и ноќниот живот се разбира во многу сегменти се подобри од она што го имаме во Скопје на пример, нешто кое треба да не’ замисли. Очигледно не сака секој да оди по кафани. Ни требаат и друг вид на клубови, различни од оние во кои ечи турбофолк или ексју музика. Што се однесува до младите, нив им е потребен поразновиден пристап до интеграција и социјализација.
21ви век има своја позитивна и негативна страна. Некаде демократијата виси на привиден конец, а некаде сеуште нема природна димензија поради програмскиот систем на потсвеста на луѓето од минатото. Зборувам за блиски држави кои променија систем. Свиревме во Призрен, Крагујевац, Букурешт, Русе, Софија, Белград, Будимпешта, Загреб, Суботица, Темишвар, и на крај во Скопје.
Таа мала група на постари генерации се тие што никогаш не глумеле дека ја следеле светската сцена, без разлика на жанрот, останале со сопствената култура да се дел од светот. Истовремено, ние не можеме да ја отфрлиме светската сцена затоа што оттаму се дојдени најгенијалните уметници. Уметноста обединува, но е скапа. Затоа, доколку сакаме да создадеме автентична уметност со која ќе се претставиме пред светот, а која истовремено ќе ги задоволи потребите на домашната публика, независната сцена и независната продукција треба секогаш да биде поддржана од државата.
Зоран Василески: Глигор, ти си музичар во и вон работно време. Имено, претпладне си наставник во средно музичко училиште, а попладне самостојно или со бенд создаваш музика. Го паметам и твојот ентузијазам кога се формираше активистичкиот хор ДУЊА, поради што еднаш во неделата од Тетово доаѓаше во Скопје да учиш хорско пеење аматери како мене. Од каде ја црпиш мотивацијата и енергијата за сите овие ангажмани? Што е она што те изморува, а што е она од кое никогаш не можеш да се измориш?
Глигор Кондовски: Не можам да се изморам од тоа што сум “јас” познавајќи си ја и темната и светлата страна, а и уште ја разоткривам таа моја друга димензија. Природата на човековото битие е создадена да биде сопствен креатор, познавајќи се и почитувајќи се себеси со љубов. Така нема да бидеш изморен да го работиш тоа што го сакаш и нема да кренеш раце после првиот пад или неуспех, туку ќе го гледаш како училиште за разоткривање на уште подлабоки моменти со себеси и поголема поврзаност со општеството околу нас.
„НЕМА ДА СЕ ИЗМОРИШ ОД РАБОТА НА ОНА ШТО ГО САКАШ“
Јас се уште бодрам млади луѓе дека секој од нас може да биде успешен доколку не се откаже од својот сон и тоа што го сака, без разлика какви неуспеси и падови се појавуваат во животот. Тоа не ми е само педагошки совет кој го давам, туку таков е мојот карактер.
Убаво е човек да се почитува и сака себеси, за да може и другите. Но, тоа значи дека отворам пат и на новите генерации, а не по секоја цена да се избркаат од државата поради игнорирање или создавање некаков жив споменик на личноста. После мене, потоп. Само ти и никој друг. Тешка глупост, култови на различни профили. Треба да се престане со репликата: “Кој си ти? или „Ти дојде време да кажуваш?”. Да, тврдам, секој има што да каже. Затоа сме до ова што сме. Секоја личност треба да се слушне и почитува. Јас и кон учениците се однесувам како кон личност од која исто така можам да научам многу нешта во животот.
Не е битно од каде си, ако знаеш што сакаш, се почитуваш себеси и имаш голема љубов кон тоа што го работиш. Јас верувам дека сите кои сакаат нешто да создадат, можат да го создадат ако го сакаат тоа по нивен природен пат. Се случува да сакаме некои работи кои се само некое влијание од локалното општество во кое живееме или сме живееле, или пак од родителите кои секогаш сакаат да не направат по нивен шаблон, наспроти тоа што навистина сакаш да бидеш во животот.
Патем, прекрасно е искуството кога одиш и надвор од твојата земја, но ако не го споделиш во својот дом, и ако тоа остане само твое набилдано его, не оди по природен пат, тогаш за мене тоа не значи ништо. Успехот е личен допринос кон себството. Внатрешен и без шаблон. Но, и со право е така да делува секој од нас во оваа земја, кога оборивме критериуми и ги ослабнавме институциите поради партиски цели и интереси. Јас сега имам еден контакт со џез музичар од Америка, од Њујорк со кој веќе си препраќаме матерјали преку интернет и се договараме за една соработка. Најискрено, не ми е различно чувството со некој што соработувам во Македонија или надвор од неа. Покрај интернет комуникацијата што ни овозможува светот да го имаме на дланка, важна е и љубовта кон тоа што го работиш.
Така што, талентот ќе избие, без разлика колку правилата на игра низ животот те прават во многу сегменти неуспешен. И од него учиме. Еден ден, правилото ќе го прекршиме и ќе се ослободиш и потпреш на талентот и ќе дојдеш до вистинските креативни цели. Тука ќе се види во уметничкото образование дали било само медиокритет за уметникот или вистинска виза за природно течение на креативитет, до сопствен личен успех. Успешен уметник е анархистичен и утописки човек кој секогаш прво се осврнува кон сопствениот дух и душа, па после тоа го пренесува пред публиката, во слободно искажана форма, без влакна на јазикот.
„ДЕТЕТО ВО НАС Е АКТИВИСТ – ХОРСКОТО ПЕЕЊЕ Е АКТИВИЗАМ“
Детето во нас е вистински активизам. Кога сме биле деца сме ги создале најубавите креации во уметноста. Исто така сме биле искрени што за мене тоа било активизам, пред да ни вметнат концепти во главата. Покрај сите уметнички формули, хорското пеење е исто така активизам.
Затоа во нормални цивилизирани држави постојат различни видови на хорови кои делуваат слободно со идејата за која се формирани. Истото беше и со хорот Дуња, со идејата кој сака да може да дојде и да пее. Истото е и со многу хорови кои останале од времето на Југославија и сеуште делуваат. Јас сум член на Мирче Ацев, исто така. Наспроти сѐ, ова е љубов. Таа голема љубов на композиторите и основачите на музичките училишта во тогашна Социјалистичка Македонија, неминовно беше давана од луѓе кои имале прекрасен контакт со себеси и надворешниот свет. Да се избориме да не го доизгазиме тоа што остана…
Зоран Василески: Глигор, како гледаш на моменталната музичка сцена во Македонија и која е улогата на музичарите во денешницата исполнета со многу креативни, но и политички предизвици. Поинаку кажано, дали креативниот ангажман неизбежно води кон политички, или може да се стои „настрана“ од општествените текови?
Глигор Кондовски: Политиката ми е страно тело, не разбирам и не можам да кажувам ставови поврзани со тоа. Иако, мислам дека уметноста е многу напикана во неа, сигурно е тоа некаков вид на непроживеаност, па мора да помине и тој период. Ние живееме во латентен фашизам. Неолибералниот капитализам сурово ни ги боде очите соочувајќи го граѓанинот брутално со него, face to face.
Сепак, политиката ја оставам на политичарите, а уметниците треба да се тука да им се остави слободен простор да делуваат како знаат и умеат, на свој начин, со свој стил и да нема цензури во нивните дела на дејствување. Уметноста не трпи затворање на уметнички кругови, таа не трпи недостапни ликови кои само прават штета на македонската сцена, наместо подобрување. Уметноста не е секта. Не може да е уметник човек кој се залага за дискриминација и затвореност. Уметникот е со детска слобода, чиста енергија.
„УМЕТНОСТА Е СЛОБОДА, ЧИСТА ЕНЕРГИЈА. ТАА НЕ ТРПИ ЗАТВАРАЊЕ ВО УМЕТНИЧКИ КРУГОВИ“
Уметникот не размислува како да му наштети на другиот човек кој не размислува како него. Тој бара слобода, ги гледа подеднакво сите луѓе на планетата Земја и верува во идеали блиски до утопија. Кај нас се создава прекрасна современа македонска уметност на еден свој автентичен начин. Оттаму, не може да се почитува само таканаречената „конзервативност”, или „традиционалност”, а се друго да се стишува, и обратно.
Спорни ми се овие неприродни етикети и ставови. Некогаш во друга прилика ќе споделам повеќе свој личен став околу ставот/етикетата: “Јас сум конзервативен”, или “јас сум модерен”. Произлегува дека истите се само криење позади сопствената несигурност и изгубеност. Aко се критикува, не значи дека не се сака, туку треба да се размисли и да се слушне различниот глас, а не да се манипулира со патриотизмот за да се затскријат сопствените недостатоци, не признавајќи ги. Па, ајде сега овие „забеганите” не ја сакаат Македонија како ние што ја сакаме. А, забеганите останаа да се борат за подобро утро, а другите патриоти заминаа преку свет. Така што, медиумите треба да дадат простор и за другите, да се види и една поразлична слика на нашата земја. Македонија има прекрасен потенцијал на уметници од сите области кои се во игнориран пакет.
„СЕ СОЗДАВА ФАСЦИНАНТНА НОВА МУЗИКА ВО ОВАА МАЛА ЗЕМЈА“
Сите што создаваат македонска современа музика се во сенка. Тие се тука и создаваат уметност и фасцинантна нова музика во оваа мала земја. Тоа се генерации кои креираат современи дела за паметење. Нивните критики да ги земеме како увид дека нешто не е во ред со нашето општество, да размислиме, да промениме. Вистински уметник е гладен да еволуира.
Зоран Василески: За крај, би сакал да ни кажеш што е она што публиката во Дуња треба да го очекува од тебе? Конечно, би сакал да направиш и една паралела… Каде се гледаше себе си пред 10 години, а каде се гледаш себе си во наредните 10 години?
Глигор Кондовски: Не знам, живеам во сегашно време. Нема минато и иднина. Не верувам во време и простор. Се ми е непознато. Уживам во утрата со благодарност дека сум се разбудил здрав и жив и после често компонирам или си пишувам сценарио или некој книжевен формат, најчесто дневник. Па, каде ќе оди сето тоа во тогашното сегашно време и како ќе се движи сета креација, што ќе се издаде, што нема да се издаде, ќе видиме. Воедно, на сите што можеби се разочарани од тоа што имаат талент што останал неискористен, сакам да им порачам да бидат издржливи до крај ако сакаат да си ја остварат целта и успехот. Да останат на патот, да создаваат. Да не престануваат да креираат, без разлика на форматот на искажување.
„ТРЕБА ДА СЕ СЛУШНЕ СЕЧИЈ ГЛАС И ДА СЕ АРГУМЕНТИРА ПРЕКУ УМЕТНОСТ“
Публиката на Дуња за мене е најубавата затоа што се секогаш интересни млади луѓе кои имаат цели и идеи со кои оваа земја може да се гордее, иако се спротивставени на конзервативните погледи и традиционални постулати. Да се слушне сечиј глас и да се почитува, да се аргументира преку уметност, е тоа е она што треба да го правиме.
Ароганцијата е болест. Сите тие луѓе кои секогаш имаат да коментираат со негативна енергија кон тоа дека се нешто не може да се направи, се луѓе кои се несигурни и се мразат себеси. Тој што се сака и почитува себеси е полн со живот, самодоверба, отвореност и почит кон сите луѓе. Младите треба да се учат повеќе да се почитуваат, а тоа можеме да им го дадеме само ако веруваме во нив, го почитуваме нивниот глас и ги охрабруваме дека и тие можат да постигнат сѐ што ќе посакаат во животот. Најверојатно тоа ќе биде и наредната мисија и тема која би ја работел во иднина.
Hyrje
Qendra Sociale Dunja është një vend ku aktivistë politikë dhe artistë të pavarur takohen dhe bashkëpunojnë për tema të ndryshme teorike dhe praktike. Gligor Kondovski, muzikant nga Tetova, si solist ose si anëtar i një grupi muzikor, shpesh performon në Q.S. Dunja. Prandaj pra nga këtu, ishte e pashmangshme që kjo intervistë të ndodhë, por ne prisnim që Gligori të kthehej nga një turne me grupin muzikor Svetlost.
Zoran Vasileski: Gligor, do të filloja nga fundi që të arrijmë në fillimin e rrugëtimit tënd muzikor. Këtë intervistë po e bëjmë me distancë një mujore pas 12 koncerteve që keni mbajtur në Evropën Qendrore dhe Juglindore. Jam kurioz çfarë është ajo që të la përshtypjen më të madhe nga ky turne? Cila është qasja e vendeve të rajonit ndaj skenës së pavarur, dhe cila është qasja e organizatorëve? Dhe si ishte pritja e publikut…
Gligor Kondovski: Skena e pavarur në rajon është në një piedestal më të lartë, sepse ka klube serioze që punojnë profesionalisht për t’u lidhur me publikun, duke sjellë emra botërorë për të plotësuar skenën muzikore vendase. Për sa i përket pritjes së publikut, pavarësisht nga madhësia e një qyteti, për sa i përket të rinjve, nuk vërejta ndonjë ndryshim. Ai lloj barazimi, të qënurit të hapur, tashmë ndihet. Për mua, kjo është vetëdijesimi kundrejt perandorive kapitaliste neoliberale të markave që kudo janë të njëjta.
“JEMI PRAPA RAJONIT – KJO DUHET TË NA BËJ TË MENDOJMË…”
Gjallërimi kulturor dhe jeta e natës, nënkuptohet se në shumë segmente, për shembull, janë sigurisht më të mira se ajo që kemi në Shkup, diçka që duhet të na bëjë të mendojmë. Natyrisht, jo të gjithë duan të shkojnë në kafene. Gjithashtu ne kemi nevojë edhe për lloje tjerë klubesh, të ndryshëm nga ata që luajnë muzikë turbofolk ose eksju. Sa për të rinjtë, ata kanë nevojë për një qasje më të larmishme ndaj integrimit dhe socializimit.
Shekulli 21 ka anët e saj pozitive dhe negative. Diku demokracia varet në një fije, e diku ende i mungon një dimension natyral për shkak të sistemit programor të nënvetëdijes së njerëzve nga e kaluara. E kam fjalën për vendet e afërta që kanë ndryshuar sistemet e tyre. Kemi luajtur në Prizren, Kragujevc, Bukuresht, Ruse, Sofje, Beograd, Budapest, Zagreb, Suboticë, Temishvarë, dhe së fundi në Shkup.
Ai grup i vogël i gjeneratave të vjetra janë ata që nuk aktruan kurrë se ndiqnin skenën botërore, pavarësisht zhanrit, ata qëndruan me kulturën e tyre, për të qenë pjesë e botës. Në të njëjtën kohë, ne nuk mund ta refuzojmë skenën botërore, sepse nga këtu vijnë artistët më të shkëlqyer. Arti bashkon, por është shumë i shtrenjtë. Prandaj, nëse duam të krijojmë art autentik me të cilin do t’i prezantohemi botës, dhe i cili në të njëjtën kohë do të kënaqë nevojat e audiencës vendase, skena e pavarur dhe produksioni i pavarur, gjithmonë duhet të mbështeten nga shteti.
Zoran Vasileski: Gligor, je muzikant si brenda dhe jashtë orarit të punës. Domethënë, paradite je arsimtar në një shkollë të mesme muzikore dhe pasdite krijon muzikë në mënyrë të pavarur ose me grup. E mbaj mend edhe entuziazmin tënd kur u formua kori aktivist DUNJA, prandaj një herë në javë vije nga Tetova në Shkup, për t’u mësuar të kënduarit në kor amatorëve si unë. Nga ku e merr motivimin dhe energjinë për të gjitha këto angazhime? Çfarë është ajo që të lodh dhe çfarë është ajo që kurrë nuk mund të të lodhë?
Gligor Kondovski: Nuk mund të lodhem nga ajo që jam “unë”, duke njohur edhe anën e errët dhe atë të dritës të vetes time, dhe ende jam duke e zbuluar atë dimensionin tim tjetër. Natyra e qenies njerëzore është krijuar për të qenë krijuesi i vetvetes, duke e njohur dhe respektuar veten me dashuri. Në këtë mënyrë, nuk do të lodhesh duke bërë atë që donë dhe nuk do të dorëzohesh pas rënies apo dështimit të parë, por do ta shohësh si një shkollë për të zbuluar momente edhe më të thella me veten dhe një lidhje më të madhe me shoqërinë që na rrethon.
“NUK DO TË LODHESH NGA PUNA E ASAJ QË E DON “
Unë ende inkurajoj të rinjtë që secili prej nesh mund të jetë i suksesshëm nëse nuk heqim dorë nga ëndrrat dhe nga ajo që duam, pavarësisht nga dështimet dhe pengesat që hasim në jetë. Kjo nuk është vetëm këshilla pedagogjike që jap, por ky është karakteri im.
Është mirë që njeriu të respektojë dhe ta dojë veten, në mënyrë që edhe të tjerët të mundet. Por kjo do të thotë se unë po i hap rrugën gjeneratave të reja, jo me çdo kusht për t’i dëbuar ata nga vendi për shkak të injorimit ose për krijimin e një lloj monumenti të gjallë për personin. Pas meje, përmbytje. Vetëm ti dhe askush tjetër. Marrëzi të rënda, kulte të profileve të ndryshme. Ne duhet të ndalojmë me replikën: “Kush je ti?” ose “Të erdhi koha të flasësh?” Po, argumentoj, të gjithë kanë diçka për të thënë. Kjo është arsyeja pse ne jemi ata që jemi. Çdo person duhet të dëgjohet dhe të respektohet. Unë gjithashtu nxënësit e mi i trajtoj si njerëz nga të cilët mund të mësoj shumë gjëra në jetë.
Nuk ka rëndësi se nga je, nëse din se çfarë donë, respekto veten dhe ki dashuri të madhe për atë që bën. Unë besoj se kushdo që dëshiron të krijojë diçka mund ta krijojë atë nëse e dëshiron në mënyrën e vet natyrale. Ndodh që ne duam disa gjëra që thjesht janë një ndikim nga shoqëria lokale në të cilën jetojmë ose ku kemi jetuar, ose nga prindërit që duan të na modelojnë gjithmonë sipas shabllonit të tyre, në krahasim me atë që vërtet dëshiron të jesh në jetë.
Meqë ra fjala, është një eksperiencë e mrekullueshme kur dilni jashtë vendit tuaj, por nëse nuk e ndani atë në shtëpinë tuaj, dhe nëse ajo mbetet vetëm egoja juaj e ndërtuar, nuk ndjek një rrugë të natyrshme, atëherë për mua, ajo nuk do të thotë asgjë. Suksesi është një kontribut personal për veten. E brendshme dhe pa shabllon. Por është e drejtë që secili prej nesh në këtë vend të veprojë kështu, kur kemi përmbysur kritere dhe kemi dobësuar institucionet për qëllime dhe interesa partiake. Tani kam një kontakt me një muzikant xhazi nga Amerika, nga Nju Jorku, me të cilin tashmë po shkëmbejmë materiale në internet dhe po negociojmë një bashkëpunim. Sinqerisht, nuk ndihem ndryshe për këdo me të cilin bashkëpunoj në Maqedoni apo jashtë saj. Përveç komunikimit në internet që na lejon të kemi botën në majë të gishtave, dashuria për atë që bëni është gjithashtu e rëndësishme.
Pra, talenti do të shfaqet, sado që rregullat e lojës gjatë gjithë jetës të bëjnë të pasuksesshëm në shumë segmente. Dhe ne mësojmë prej tij. Një ditë, ne do të thyejmë rregullin dhe ju do të çliroheni dhe do të mbështeteni në talentin tuaj dhe do të arrini qëllimet tuaja të vërteta krijuese. Këtu do të shohim nëse edukimi artistik ishte thjesht mediokritet për artistin, apo një vizë e vërtetë për rrjedhën natyrale të krijimtarisë, drejt suksesit personal. Një artist i suksesshëm është një person anarkik dhe utopist, i cili gjithmonë fillimisht i drejtohet frymës dhe shpirtit të tij, e më pas ia përcjell publikut, në një formë të shprehur lirisht, pa qime në gjuhë.
“FËMIJA NË NE ËSHTË AKTIVIST – KËNGA KORALE ËSHTË AKTIVIZËM”
Fëmija brenda nesh është aktivizëm i vërtetë. Kur ishim fëmijë krijuam krijimet më të bukura në art. Gjithashtu ne kemi qenë të sinqertë, edhe për atë ajo për mua ishte aktivizëm, para se të na vendosnin koncepte në kokë. Krahas të gjitha formulave artistike, gjithashtu edhe kënga korale është aktivizëm.
Prandaj në vendet normale të qytetëruara ekzistojnë lloje të ndryshme koresh që funksionojnë lirshëm me idenë për të cilën janë formuar. Kështu ishte edhe me korin “Dunja”, me idenë që kushdo që të donte mund të vinte të këndonte. E njëjta gjë vlen edhe për shumë kore që kanë mbetur nga koha e Jugosllavisë, dhe janë ende aktive. Edhe unë jam anëtar i Mirçe Acev. Përkundër të gjitha mosmarrëveshjeve, kjo është dashuri. Ajo dashuri e madhe e kompozitorëve dhe themeluesve të shkollave të muzikës në Maqedoninë e atëhershme Socialiste, pashmangshmërisht e kishin dhënë njerëz që kishin një kontakt të mrekullueshëm me veten dhe botën e jashtme. Të luftojmë për të mos e nëpërkëmbim atë që ka mbetur…
Zoran Vasileski: Gligor, si e sheh skenën aktuale muzikore në Maqedoni dhe cili është roli i muzikantëve në botën e sotme të mbushur me shumë sfida krijuese, por edhe politike. Me fjalë të tjera, a vallë angazhimi krijues në mënyrë të pashmangshme çon në angazhim politik, apo mund të qëndrojë “mënjanë” nga tendencat shoqërore?
Gligor Kondovski: Politika për mua është trup i huaj, nuk e kuptoj dhe nuk mund të shpreh mendime lidhur me të. Edhe pse mendoj se arti është shumë i ngulitur në të, sigurisht që është një lloj mungesë eksperience, ndaj duhet të kalojë ajo periudhë. Jetojmë në fashizëm latent. Kapitalizmi neoliberal mizorisht na pickon sytë, duke e përballur brutalisht qytetarin ballë për ballë me të.
Megjithatë, politikën ua lë politikanëve dhe artistëve duhet t’u lihet hapësirë e lirë që të veprojnë si dinë, në mënyrën e tyre, me stilin e tyre dhe të mos ketë censurë në veprat e tyre artistike. Arti nuk toleron mbylljen e qarqeve artistike, nuk toleron figura të paarritshme që në vend të përmirësimit vetëm i bëjnë dëm skenës maqedonase. Arti nuk është një sekt. Një person që mbron diskriminimin dhe izolimin, nuk mund të jetë artist. Artisti ka një liri fëmijërore, energji të pastër.
“ARTI ËSHTË LIRI, ENERGJI E PASTER. AI NUK TOLERON MBYLLJE NË RRETHET ARTISTIKE”
Artisti nuk mendon se si të dëmtojë një person tjetër që nuk mendon si ai. Ai kërkon lirinë, i sheh të gjithë njerëzit në planetin Tokë në mënyrë të barabartë dhe beson në idealet afër utopisë. Arti i bukur bashkëkohor maqedonas po krijohet këtu në mënyrën e vet autentike. Prandaj, nuk mund të respektohet vetëm i ashtuquajturi “konservativizëm” ose “tradicionalizëm” dhe të heshtet gjithçka tjetër, dhe anasjelltas.
Më duken të kundërshtueshme këto etiketime dhe qëndrime të panatyrshme. Një ditë, në një rast tjetër, do të ndaj më shumë mendimin tim personal për qëndrimin/etiketën: “Unë jam konservativ”, ose “Unë jam modern”. Rezulton se ata thjesht fshihen pas pasigurisë dhe humbjes së tyre. Nëse të kritikon, nuk do të thotë që nuk të don, por përkundrazi duhet të mendohet dhe të dëgjohen zëra të ndryshëm, dhe të mos manipulohet me patriotizmin për të fshehur të metat personale, pra duke mos i pranuar ato. Epo hajde tani, këta “të lajthiturit” nuk e duan Maqedoninë si që e duam ne. Dhe këta të lajthiturit qëndruan për të luftuar për një të nesërme më të mirë, ndërsa patriotët e tjerë ja mbathën në vende të tjera të botës. Pra, media duhet t’u japë hapësirë të tjerëve, për të parë një pamje ndryshe të vendit tonë. Maqedonia ka një potencial të mrekullueshëm artistësh nga të gjitha fushat, që janë në një paketë të injoruar.
“NË KËTË VEND TË VOGËL PO KRIJOHET MUZIKË E RE FASCINUESE”
Të gjithë ata që krijojnë muzikë bashkëkohore maqedonase janë në hije. Ata janë këtu duke krijuar art dhe muzikë të re magjepsëse në këtë vend të vogël. Këta janë breza që krijojnë vepra bashkëkohore për t’u mbajtur mend. Le t’i marrim kritikat e tyre si një pasqyrë se diçka nuk shkon me shoqërinë tonë, le ta mendojmë, ta ndryshojmë. Një artist i vërtetë është i uritur për të evoluar.
Zoran Vasileski: Më në fund, do të dëshiroja të na tregosh se çfarë, audienca në Dunja duhet të presë prej teje? Së fundi, do të dëshiroja që të bësh një paralele… Ku e shihje veten 10 vjet më parë, dhe ku e sheh veten në 10 vitet e ardhshme?
Gligor Kondovski: Nuk e di, jetoj në kohën e tashme. Nuk ka të kaluar dhe të ardhme. Unë nuk besoj në kohë dhe hapësirë. Gjithçka është e panjohur për mua. I shijoj mëngjeset e mia me mirënjohje që u zgjova i shëndetshëm dhe i gjallë dhe më pas shpesh kompozoj ose shkruaj një skenar ose ndonjë format letrar, më shpesh një ditar. Pra, ku do të shkojë e gjithë kjo në kohën e atëhershme të tanishme dhe si do të lëvizë i gjithë krijimi, çfarë do të publikohet, çfarë nuk do të publikohet, do ta shohim. Në të njëjtën kohë, të gjithë atyre që mund të jenë të zhgënjyer që kanë talent të pashfrytëzuar, dua t’u them që të ngulmojnë deri në fund nëse duan të arrijnë qëllimin dhe suksesin. Le të qëndrojnë në rrugë, dhe të krijojnë. Të mos ndalojnë kurrë së krijuari, pavarësisht nga formati i shprehjes.
“DUHET TË DËGJOHET ZËRI I GJITHKUJT DHE TË ARGUMENTOHET PËRMES ARTIT”
Publiku i Dunjës, për mua është më i bukuri, sepse gjithmonë janë njerëz të rinj interesantë që kanë synime dhe ide, me të cilat mund të krenohet ky vend, edhe pse janë kundër pikëpamjeve konservative dhe postulateve tradicionale. Të dëgjohet zëri i gjithkujt dhe ta respektojmë atë, të argumentohet përmes artit, dhe ja që kjo është ajo që duhet të bëjmë. Arroganca është një sëmundje. Të gjithë ata njerëz që kanë gjithmonë energji negative për të komentuar se si diçka nuk mund të bëhet, janë njerëz që janë të pasigurt dhe e urrejnë veten. Ai që e do dhe e respekton veten është plot jetë, vetëbesim, i hapur dhe me respekt për të gjithë njerëzit. Të rinjve duhet t’u mësohet të kenë më shumë respekt për veten, dhe këtë mund t’u japim vetëm nëse besojmë në ta, respektojmë zërin e tyre dhe i inkurajojmë që edhe ata mund të arrijnë gjithçka që duan në jetë. Me shumë mundësi, ky do të jetë misioni dhe tema e radhës me të cilën do të punoja në të ardhmen.
