Овој викенд, на 17.05.2024 во С.Ц Дуња се одржа конференцијата „Стратегии за уметноста“ на уметничката иницијатива „Креативен викенд“. Конференцијата трае една недела, почнувајќи од 15 до 22 мај и се одвива на повеќе локации во Скопје.
Настанот започна во 19 часот, а уметности во фокус беа графичкиот дизајн, сито штампата, стрип и графити артот. Имаше претставници од Партизанска штампа, Колективот Кула, Еко-свест, Стрип-Трип, Графити фест, Japan@mk, како и претставник од колективот на С.Ц Дуња. Вечерта заврши со свирка на бендот The Local Blue.
Како што истакна организаторот Јован Ламбески, еден од критериумите за учество на овие колективи е токму нивната самоодржливост и автономност.
Во продолжение ќе прочитате изјави на учесниците за идејата и значењето на настанот.
Креативен викенд е уметничка иницијатива што постои од 2010 година и потекнува од пејзажното Лазарополе. Поттикнати од убавата природа на регионот, уметниците сакале да ги поврзат уметниците од најразлични сфери и да се дружат меѓусебно, а истовремено да се дружат со природата која е голема инспирција за секој уметник.
Како што кажа Борјан Гаговски од Колективот Гола Планина, дека него како музичар природата го инспирира со нејзината гласна тишина. „Што повеќе време поминувам во природа [толку повеќе] сум во генерално подобар mindset, а кога сум во подобар mindset имам помалку сомнежи за дали нешто [што креирам] е добро или не. Сомнежи имам повеќе во градот. Природата делува приземјувачки, а колку повеќе сум приземјен толку помалку и сомнежи имам.“ За меѓусебната поврзаност помеѓу уметничките сфери, артистите кажаа дека постои голема комуникација на уметничката сцена. А Мартин Џорлев од Колективот Гола Планина пак, ја даде следната критика: „Многу е минимална поврзаноста, ако воопшто ја има. Конкретно во музичката сфера поврзаноста се изразува во графички дизајн за албуми, омоти, спотови, дизајнирање постери за евенти…“. Од негово искуство, тој забележал дека кога се организираат настани како изложби, организаторите знаат да поканат и музичари, но како „секој настан да треба да биде швицарски нож. Треба се’ да се покрие за да дојдат што повеќе луѓе и ретко [таа поврзаност] доаѓа од искрена почит кон уметностите како гранки од некоја целина.“.
Сепак „Креативен викенд“ има планови во идногодишното издание да ги поврзаат и уметностите на перформансот како танцот, театарот, но и дизајнот.
Настанот започна со презентација од Japan@mk за мангата како уметничка форма. Билјана Кочоска и Јан Станков припремија одлична, сеопфатна презентација за што е тоа манга, како таа се разликува од стриповите кои се карактеристични за Западот, какви се авторите „мангака“ на мангата, кој е тој специфичен стил на цртање и пишување на самите приказни и начинот на кој јапонските фанови на манга ги конзумираат овие многу популарни творби. Оваа презентација ќе можете повторно да ја видите на 8-ти и 9-ти јуни на фестивалот на Стрип-Трип. Japan.net.mk постојат од 2023 како неформална организација. Тие и оваа година оранизираат Сакура фестивал кој ќе се одржи на 1-ви јуни во МКЦ. Нивната амбициозна програма можете да ја разгледате на https://japan.net.mk/sakura/. Тие истакнаа дека најголемата мотивација ја добиваат од учесниците на нивните настани и од љубителите на јапонската култура.
Следно го слушавме Никола Темков од Стрип Квадрат, кој зборување за фестивалот Стрип-Трип и воопшто за стрипот како 9-та уметност. Тој истакна дека: „Фокусот на Стрип-Трип е да ги спои и промовира македонските стрип артисти како Дамјан Михаилов, Антонио Аранѓеловик и Гаја Смилевска кои се само дел од артистите на овагодинешниот фестивал“.
Трет се претстави Ѓорѓи Митревски од Еко-свест. Зборуваше за тоа како ја употребуваат уметноста за да го покренат популарното внимание за животната средина. Еко-свест преку уметноста пробуваат да го променат општеството, најпрво со тоа што се трудат нивната еко кампања „да не изгледа како сите [други] еко кампањи.“ Всушност, Еко-свест е центар за истражување и информирање за животната средина кој е формиран уште во 2002 година во форма на граѓанско здружение. Тој посочи дека една од стратегии на Еко-свест е да направи притисок врз јавноста, да таа ја поддржи кампањата за заштита на околината и воопшто да постигнат поддрша од јавноста. И сето тоа преку уметноста.
Колективот КУЛА го претстави Наташа Неделкова, која ја истакна причината за тоа како КУЛА настанала, како потреба на група млади уметници да направат малку простор за нив. Тие се познати по мултимедијалниот фестивал „Под земја полесно се дише“ кој се одржува од 2013 година. Овој фестивал се одржува секоја година, во месец декември во гаражите на Град Скопје. Месец декември е познат како месецот со најголема загаденост на воздухот во Скопје и токму затоа фестивалот целно се одржува тогаш. Следен декември кога ќе се борите за здив, прошетајте низ подземјата на Скопје и проверете дали навистина полесно се дише.
Васко Цацаноски зборуваше за Социјалниот Центар Дуња каде и се одржа настанот. Тој ја претстави Дуња и напомена дека токму таму се креира многу-потребното место и простор за независни и непознати уметници дасоздаваат и настапуваат. Без разлика на нивниот медиум, С.Ц Дуња е слободен простор за сите уметници кои се чувствуваат угнетени од капитализмот. „Капитализмот е непријател на уметноста“ истакна тој.
Интересно беше презентирањето на Билјана Димитрова од Партизанска штампа. Изложија инсталација од сито глампинг на хартија за печење, што се покажало како најефтино и најпристапно. Иновативни уметнички идеи понекогаш се јавуваат од зорт. Партизанска штампа постои како резултат на меѓусебна поддршка помеѓу сите колективи, „дали тоа преку ракија или преку материјали или преку било што.“. Инсталацијата беше направена со техниката сито глампинг и најпрво била наменета да биде дел од покривна структура на шатор. Скелетот на шаторот го обложиле со познатата хартија за печење на која штампале со моно типиски пристап. Важно е дека принтале „без хемија“ бидејќи при принтањето се користат разно разни хемиски соединенија кои не се пријатни ниту за уметниците ниту за природата. Билјана потенцираше дека во Партизанска штампа се’ повеќе се свртуваат кон природата. „Преку овој пристап се обидовме да направиме една светлосна инсталација која што нема да е скапа, а при тоа ќе зборува за некаков отворен пристап, потребата да се има некаков камп, некакво место каде што ќе може човек да се сокрие и при тоа да се чуствува безбедно и да создава.“.
После презентациите уживавме во музиката на The Local Blue. Тие во четворо-член состав настапија под стрејата на гаражата на Дуња, опколени со печатените дела од Партизанска штампа каде ги свиреа нивните карактеристично амбиентални, вонземјански композиции. Иако презентациите беа многу интересни и информативни, вечерта навистина се раздвижи кога се слушнаа звуците на саксафонот, басот и гитара во константен ритам на тапаните. The Local Blue ми оставија впечаток дека се вистински слободни музичари. Тие се составуваат ad hoc кога ќе бидат погодени од инспирацијат да свират нешто ново. Таквиот слободен карактер се чини е најпогоден за сите уметници, безразлика на сферата на творење. Сите сакаат слобода, простор, место и мир за творење.
Додека се свиреше не се пееше, но се играше, јадеше и принташе. Партизанска штампа имаа штанд на кој со сито штампа го принтаа дизајнот од постерот за овогодинешниот „Креативен викенд“ на облека која посетителите сами ја донесоа. Од организацијата ни приредија и солени и слатки закуски кои многу брзо се изедоа. Ако имавте среќа да ги пробате знаете дека беа свежи, топли и домашно направени.
Во продолжение може да ја погледнете атмосферата низ фотографии.
Këtë fundjavë, më 17 maj 2024, në Q.S. Dunja u mbajt konferenca “Strategji për Art” e iniciativës artistike “Fundjavë Kreative”. Konferenca zgjat një javë, duke filluar nga 15 deri më 22 maj dhe mbahet në disa lokacione në Shkup.
Aktiviteti nisi në orën 19:00, dhe artet në fokus ishin dizajni grafik, printimi i ekranit, vizatimet komike dhe grafiti. Kishte përfaqësues nga Partizanska shtampa, nga Kolektivi Kulla, Eco-vetëdija, Strip-Trip, Graffiti Fest, Japan@mk, si dhe përfaqësues nga kolektivi i Q.S. Dunja. Mbrëmja u mbyll me një koncert të grupit The Local Blue.
Siç theksoi organizatori Jovan Lambeski, një nga kriteret për pjesëmarrjen e këtyre kolektiveve është pikërisht vetëqëndrueshmëria dhe autonomia e tyre.
Në vazhdim do të lexoni deklaratat e pjesëmarrësve për idenë dhe rëndësinë e ngjarjes.
Fundjava krijuese është një nismë artistike që ekziston që nga viti 2010, dhe e ka origjinën nga peizazhi i Llazaropoles. Të motivuar nga natyra e bukur e rajonit, artistët kanë dashur të lidhin artistë të fushave të ndryshme, dhe të miqësohen me njëri-tjetrin, duke u miqësuar edhe me natyrën, e cila është, një frymëzim i madh për çdo artist.
Siç tha Borjan Gagovski nga Kolektivi Gola Planina, natyra e frymëzon atë si muzikant me heshtjen e saj të madhe. “Sa më shumë kohë që kaloj në natyrë (aq më shumë) jam në një mentalitet përgjithësisht më të mirë, dhe kur jam në një mentalitet më të mirë, kam më pak dyshime nëse diçka (që po krijoj) është e mirë apo jo.” Më shumë dyshime kam në qytet. Natyra ka një efekt tokëzues dhe sa më i bazuar të jem, aq më pak dyshime kam.” Për ndërlidhjen mes sferave artistike, artistët thanë se ka komunikim të madh në skenën e artit. Kurse Martin Xhorlev nga Kolektivi Gola Planina dha këtë kritikë: “Lidhja është shumë minimale, nëse pra fare e ka. Konkretisht në sferën muzikore lidhja shprehet në dizajn grafik për albume, kopertina, videoklipe, dizajnim posterash për evente…”. Nga përvoja e tij, ai vuri re se gjatë organizimit të ngjarjeve si ekspozita, organizatorët dinë të ftojnë muzikantë, por sikur “çdo ngjarje duhet të jetë një thikë zvicerane. Gjithçka duhet të mbulohet, për të marrë, sa më shumë njerëz të jetë e mundur, dhe rrallë (kjo lidhje) vjen nga një respekt i vërtetë për artet si degë e një tërësie”.
Megjithatë, “Fundjava Kreative” ka plane në edicionin e vitit të ardhshëm për të lidhur artet e performancës si kërcimi, teatri dhe dizajni.
Ngjarja filloi me një prezantim nga Japan@mk për mangën si formë arti. Biljana Koçoska dhe Jan Stankov përgatitën një prezantim të shkëlqyeshëm, gjithëpërfshirës për atë se çfarë është manga, si dallojnë nga stripet që janë karakteristike për Perëndimin, cilët janë autorët “mangaka” të mangës, cili është ai stil specifik i vizatimit dhe shkrimit të tregimeve. dhe mënyra se si fansat e mangave japoneze i konsumojnë këto vepra jashtëzakonisht të njohura. Këtë prezantim do të mund ta shihni sërish më 8 dhe 9 qershor në festivalin Strip-Trip. Japan.net.mk ekziston që nga viti 2023 si organizatë joformale. Ata këtë vit organizojnë edhe festivalin Sakura, i cili do të mbahet më 1 qershor në QMK. Programin e tyre ambicioz mund ta shikoni në https://japan.net.mk/sakura/. Ata theksuan se motivimin më të madh e marrin nga pjesëmarrësit e eventeve të tyre, dhe nga adhuruesit e kulturës japoneze.
Më pas dëgjuam Nikolla Temkovin nga Strip Kvadrat, i cili foli për festivalin Strip-Trip dhe për stripin në përgjithësi si arti i 9-të. Ai theksoi se: “Fokusi i Strip-Trip është që të bashkojë dhe promovojë artistë të stripit maqedonas si Damjan Mihailov, Antonio Arangeloviq dhe Gaja Smilevska, të cilët janë vetëm një pjesë e artistëve të festivalit të sivjetshëm.
I treti u paraqit Gjorgji Mitrevski nga Eco-svest. Ai foli për mënyrën se si ata e përdorin artin për të rritur vetëdijësimin popullor për mjedisin. Eco-svest përpiqet të ndryshojë shoqërinë përmes artit, së pari duke u përpjekur të bëjë eko-fushatën e tyre “jo si të gjitha eko-fushatat (të tjera) në fakt, Eco-svest është një qendër kërkimore dhe informacioni mjedisore, që u formua tashmë në 2002”. në formën e një shoqate civile. Ai tregoi se një nga strategjitë e Eko-vetëdijëssimit është presioni mbi publikun, mbështetja e fushatës për mbrojtjen e mjedisit, dhe arritja e mbështetjes publike në përgjithësi. Dhe e gjithë kjo përmes artit.
Kolektivin KULLA e prezantoi Natasha Nedellkova, e cila theksoi arsyen pse u krijua KULLA, si nevojë e një grupi artistësh të rinj për të krijuar pak hapësirë për ata. Ata janë të njohur me festivalin multimedial “Më lehtë është të marrësh frymë nën tokë” që mbahet që nga viti 2013. Ky festival mbahet çdo vit, në muajin dhjetor në garazhet e qytetit të Shkupit. Muaji dhjetor njihet si muaji me ndotjen më të madhe të ajrit në Shkup, dhe pikërisht për këtë, festivali mbahet qëllimisht atëherë. Dhjetorin e ardhshëm, kur të keni vështirësi për të marrë frymë, bëni një shëtitje nëpër nëntokën e Shkupit, dhe kontrolloni nëse vërtet është më e lehtë për të marrë frymë.
Vasko Cacanoski foli për Qendrën Sociale Dunja ku u mbajt manifestimi. Ai prezantoi Dunjën dhe përmendi se aty po krijohet vendi, dhe hapësira shumë e nevojshme që artistët e pavarur dhe të panjohur, të krijojnë dhe performojnë. Pavarësisht mediumit të tyre, Q.S. Dunja është një hapësirë e lirë, për të gjithë artistët që ndihen të shtypur nga kapitalizmi. “Kapitalizmi është armiku i artit”, theksoi ai.
Interesant ishte prezantimi i Biljana Dimitrovës nga Partizanska shtampa. Ata ekspozuan një instalim të sitës glamping në letër pjekjeje, e cila doli të ishte më e lira dhe më e arritshme. Idetë inovative artistike, ndonjëherë lindin nga hiçi. Partizanska Shtampa ekziston si rezultat i mbështetjes së ndërsjellë midis të gjitha kolektiveve, “qoftë me raki, qoftë me materiale apo me çdo gjë”. Instalimi është bërë duke përdorur teknikën Sitë Glamping dhe fillimisht ishte menduar të ishte pjesë e një strukture çati tende. Ata e mbuluan skeletin e çadrës me letrën e famshme të pjekjes në të cilën shtypnin me një qasje monotipike. Është e rëndësishme që ato të shtypen “pa kimi”, sepse gjatë printimit, përdoren përbërje të ndryshme kimike, të cilat nuk janë të këndshme as për artistët dhe as për natyrën. Biljana theksoi se në Partizanska Shtampa po i drejtohen gjithnjë e më shumë natyrës. “Përmes kësaj qasjeje, ne u përpoqëm të bënim një instalim të lehtë, që nuk do të kushtonte shtrenjtë, dhe në të njëjtën kohë do të fliste për një lloj aksesi të hapur, nevojën për të pasur një lloj kampi, një lloj vendi, ku një person mund të fshihet, dhe në të njëjtën kohë ndihet i sigurt për të krijuar.”
Pas prezantimeve shijuam muzikën e The Local Blue. Ata si përbërje katër anëtarëshe interpretuan pjesë, nën strehën e garazhit të Dunjës, të rrethuar nga veprat e shtypura të Partizanska Shtampa ku interpretuan kompozimet e tyre karakteristike ambientale dhe aliene. Edhe pse prezantimet ishin shumë interesante dhe informuese, mbrëmja emocionoi vërtet kur tingujt e saksit, basit, kitarës u dëgjuan në një ritëm të vazhdueshëm të tupanëve. Local Blue më dha përshtypjen se ata janë vërtet muzikantë të lirë. Ata bashkohen ad hoc, kur do të jenë të goditur nga frymëzimi për të luajtur diçka të re. Një personazh i tillë i lirë duket se është më i përshtatshmi për të gjithë artistët, pavarësisht nga sfera e krijimit. Të gjithë duan lirinë, hapësirën, vendin dhe paqen për të krijuar.
Gjatë kohës që luhej nuk këndohej, por vallëzohej, hahej dhe bëheshte shtyp. Partizanska Shtampa kishte një stendë ku me sitë shtyp e printuan dizajnin e posterit të “Fundjavës Kreative” të sivjetme, mbi veshjet që kishin sjellë vetë vizitorët. Organizata na përgatiti edhe ushqime të kripura dhe të ëmbla, të cilat i hëngrëm shumë shpejt. Nëse keni pasur fatin t’i provoni, e dini se ishin të freskëta, të nxehta dhe të bëra vetë.
Në vazhdim mund ta shihni atmosferën përmes fotografive.
Делфина Тодорчевска
Редакцијата на „Гласни идеи“ не нужно се согласува со ставовите изразени во колумната.
Делфина Тодорчевска е родена во Скопје 2001 година. Таа дипломира на Правниот Факултет при УКИМ во 2023 година, по што ги продолжува мастер студиите на смерот по Финансово право на истиот факултет.
Delfina Todorçevska
Redaktorët e Ide të zëshme nuk pajtohen domosdoshmërisht me pikëpamjet e shprehura në kollumnë
Delfina Todorçevska ka lindur në Shkup në vitin 2001. Ajo ka diplomuar në Fakultetin Juridik në UKIM në vitin 2023, pas së cilës vazhdon studimet master në fushën e Drejtësisë Financiare në të njëjtin fakultet.
