Заедницата е интегрален дел на човештвото и таа се манифестира преку најразлични форми низ историјата, уште од најраните општества. Некои обележја на заедниците се споделување на ресурси, споделени интереси и цели, споделен идентитет, споделени норми и вредности, споделени културни или религиски практики, чувство на припадност, размена на добра, системи за поделба на трудот, начин на организација, носење одлуки, решавање проблеми и слично.
Во секој случај, она што е воочливо е дека заедниците се базираат на споделување, што упатува на нужната потреба на едни од други. Од друга страна пак, денес се соочуваме со свет на се поизразено отуѓување меѓу луѓето – во социјална смисла, чувство на исклученост.
Парадоксално, светската популација се повеќе се зголемува, а луѓето се повеќе се чувствуваат осамено и изолирано, и покрај тоа што потребата за припаѓање е една од основните човечки потреби, универзална за било кое човечко суштество на планетата
Новите начини на споделување и поврзување (дигитални алатки, социјални мрежи и сл.) се чини како да ги зацврстија арбитрарните линии помеѓу различните видови на човечкото искуство.
„Ѕидовите кои ги изградивме, требаше да бидат мостови“
Освен отуѓувањето на човек од човек, присутно е и отуѓувањето на група од група. Една таква форма е појавата на национализмот, кој се заснова на создавање чувство на идентитет и припадност од една страна, а од друга страна, исклучување на сите оние кои не се сметаат за припадници на таа група, т.е. не ги споделуваат карактеристиките како заедничко потекло, јазик, обичаи, симболи и сл., често сметајќи ги за инфериорни аутсајдери. Оваа тенденција кон хиерархија и исклучување е директно спротивна на принципот на солидарност и градење соживот во една заедница, т.е. промовирање на ставот „Мојата група е подобра само затоа што е моја“.
„Луѓето бараат прибежиште во националниот идентитет како начин за остварување на потребата за припадност и признавање“
Германскиот психоаналитичар Ерих Фром ги проучува психолошките димензии на национализмот, посочувајќи дека тој произлегува од чувството на отуѓеност и несигурност, а со тоа, поединците бараат прибежиште во националниот идентитет како начин за остварување на потребата за припадност и признавање. Сепак, оваа потрага по припадност може лесно да се претвори во ексклузивизам, ширејќи непријателство кон секој еден што не припаѓа во истата група, а со тоа, покренување постојан конфликт.
Иако конфликтот претставува стожер за напредок, сепак ваквата поделба на „Ние“ наспроти „Вие“ лесно може да премине во дехуманизација на сите кои не се членови на „мојата група“, а во контекст на припадност на одредена нација, членството е случајно доделено со раѓање во одреден контекст.
Градење на личниот идентитет единствено врз оваа карактеристика доведува до радикална дехуманизација, т.е. на сите оние кои се не наоѓаат во истата група им се одзема човечноста преку стереотипи, предрасуди или дискриминација.
Во контекст на национализмот, ова може да се манифестира како гледање на луѓето од другите нации или етникуми како инфериорни, лишени од позитивни човечки особини, недостојни за емпатија, па дури и како непријатели кои треба да се надвладеат или елиминираат.
Во историјата оваа појава довела само до геноциди, етнички чистења и војни, а од аспект на големата слика, при такви појави, целото човештво е губитник. Ваквите практики може да им служат само на интересите на владејачките елити и центри на присвоена моќ, зацврстувајќи ги хиерархиите и поделбите меѓу луѓето.
„Националната држава, со своите граници и бирократии, станува алатка за принуда и контрола наместо вистинско самоопределување“
Некои автори од областа на социјалната психологија и бихевиоралните науки го толкуваат национализмот и како колективен нарцизам поради недостаток на емпатија кон другите групи, присуство на чувство на грандиозност и супериорност во однос на останатите, а со тоа желба за посебен третман, восхит и признание, тенденција за преувеличување на достигнувањата, заземање одбранбен став при преиспитување на таа супериорност и сето она што го предизвикува тој статус на поседување виша вредност – манифестирајќи се како непријателски став (често кон мигранти, малцинства, домородни народи итн.), толкување на критиката како закана и сл.
Истовремено, преку леќата на психолошката теорија за справување со ужасот, национализмот може да се толкува како одбранбен механизам кон егзистенцијалните стравови и сопствената смртност. Преку поистоветување со поголема група, поединците се справуваат со својата смртност и си го потврдуваат чувството на значајност, постоење и продолжување по смртта.
Нема ништо погрешно во тоа да се припаѓа на одредена група и да се биде дел од нешто поголемо, како што видовме, тоа претставува една суштинска човечка потреба. Меѓутоа, она што е важно по ова прашање е кој вид на припадност носи штета, како лична, така и колективна. Придобивките кои ги имаат припадниците на една ваква група се чувство на припадност, сигурност, идентитет, заштита. Меѓутоа, истовремено, она што се жртвува е сопствената автентичност и интегритет.
Како да се надмине оваа поделеност и автентично да се одговори на суштинските потреби за индивидуалност и заедништво?
Според Фром, потребата за здружување со други човечки суштества е потреба од која директно зависи човековото здравје, а таа може да се задоволи на неколку начини. Првиот е преку самопотчинување кон едно лице, институција, група, божество итн., односно преку поврзување со нешто поголемо од себе. Вториот начин на совладување на одвоеноста е преку претворање на другите во дел од себе, т.е. надминување на својата одвоеност преку воспоставување доминација. На некој начин, овде се опишани садо-мазохистички односи (доминација и потчинување), со што според Фром, од една страна, тие ја носат комфорноста на припадност, соединетост и идентитет, но од друга страна, тие водат кон зависност и уништување на сопствениот интегритет.
Третиот начин за кој Фром зборува во своето дело „Здраво општество“ и за кој смета дека е единствениот начин преку кој истовремено може да ја задоволиме нужната потреба од единство со светот и чувството на интегритет и индивидуалност е – љубов. Тој вели: „Љубовта е единство со некој или нешто надвор од себе, под услов да се задржи одвоеноста и интегритетот на сопственото јас“.
Можно ли е да се развие љубов кон секоја различност? Веројатно не. Но, доволно е да се развие разбирање и прифаќање на различностите на човечкото искуство низ светот, што за возврат носи непроценливо богаство во разбирањето на животот воопшто.
Во моментот кога ќе бидеме отворени и подготвени да прифатиме дека заедницата претставува жива материја подложна на постојан развој, продолжение на себеси, но и дека самите ние сме продолжение на заедницата, тогаш ќе биде возможно вистински да почувствуваме единство со светот. Тој ќе престане да постои како „нешто, таму некаде“, и ќе стане реалност тука и сега.
„Со надминување на традиционалните граници да изградиме поврзаност на споделена основа – како е да се биде човек“
Во денешниот свет на нагласена глобална поврзаност, соживотот не само што е морален императив, туку и практична нужност за постигнување социјална кохезија. Со тоа, постепено се наметнува потребата од менување на начинот на кој ги организираме заедниците, од централизирани општества со строга хиерархија, во децентрализирани општества со нагласена соработка и заемна помош. Со надминување на традиционалните граници, можеме да почнеме да градиме поврзаност која се базира на една споделена основа, а тоа е човештвото и како е да се биде човек.
Ако досега потфрли начинот на поделби и ексклузивност, можеби е подобро да се обидеме со отворање простор за дијалог, градење заедници кои негуваат емпатија и соработка и ги прифаќаат различните културни, етнички и идеолошки позадини со кои секој еден од нас доаѓа.
„Почеток на сериозни автентични иницијативи насочени кон она што не обединува“
Покрај образованието, можеме да го видиме почетокот на иницијативи кои се обединуваат повеќе врз основа на човечкото – социјални центри, заеднички градини, фестивали за социјална промена, уметнички проекти, разни работилници и настани кои имаат за цел да ја подигнат свесноста и да го насочат вниманието кон она што не обединува. Ваквите иницијативи секогаш ќе доаѓаат од долу нагоре, произлегувајќи како автентична потреба на човештвото.
Брзината на пренос на информации во денешниот свет и меѓусебната поврзаност бара промена и во начинот на интервенција, т.е. интервенцијата на индивидуално ниво, иако нужна, е премногу бавна за темпото на современиот живот, за што се наметнува потребата од интервенции на ниво на заедница, со цел да се почувствува своевремена промена.
Намерните, свесни заедници се базираат на споделена поддршка и преземање свесна колективна одговорност и засега, претставуваат неколку раштркани острови низ светот кои на ниво на експеримент се обидуваат да најдат нови алтернативни начини на соживот не само меѓу луѓето, туку и со останатите форми на живот, што претставува исклучителен и недоволно истражен потенцијал кој нуди решение за надминување на поделеноста во современото општество. Колку е порадикален отровот на поделбата, исклучувањето и отуѓувањето, толку мора да биде појак противотровот на инклузивност, поврзување, отворање на простор за различностите, емпатијата и љубовта.
Во суштината на свесните, намерни заедници се наоѓа принципот на свесно живеење – поединци кои со намера се здружуваат да создадат средина која е посветена кон негување односи на разбирање, почит и заемна помош. Покрај тоа, намерните свесни заедници создаваат платформа за заедничко решавање на проблемите кои се неизбежен дел од животот на секоја заедница преку создавање атмосфера во која сечиј глас е вреден и слушнат.
Намерните свесни заедници може да се јават во повеќе форми во зависност од потребите на нивните членови, како:
– Еко села чиј приоритет е еколошката одржливост и грижа за животната средина, практикувајќи практики како пермакултура, обновливи извори на енергија и сл. Овие заедници се најчесто подалеку од градот и се фокусираат на обновување на врската со природата.
– Комуни заедници кои ги споделуваат своите ресурси, како објект на живеење, храна, финансии, а фокусот е во практикување заедничко носење одлуки и заемна поддршка и помош, со акцент на негување односи на еднаквост и соработка.
– Заедничко домување заедници составени од повеќе приватни домови кои се наоѓаат во споделен простор, како што се споделена куќа и градини. Истовремено, секој жител има свој личен простор, но учествува во заеднички активности како подготовка на оброци, слободни активности, носење одлуки. На некој начин, овој тип заедница прави баланс меѓу чувството на припадност во заедница и индивидуалната автономија.
– Духовни заедници организирани околу заеднички верувања, духовни практики и вредности, каде учесниците се поддржуваат меѓусебно во својот духовен пат и развој, организирани обично околу некаков објект на духовна пракса.
– Заедници за алтернативно образование кои во својот фокус го ставаат процесот на образование на своите деца, а тоа се најчество заедници составени од семејства кои меѓусебно соработуваат за создавање искуствено учење, најчесто во форма на задруги за домашно школување или т.н. слободни школи.
– Заедници за заедничко домување на постари лица наменети за лица кои сакаат да го поминат своето трето доба во поддржувачка средина, како контраст на изолацијата на старите лица која е доминантна денес, вклучувајќи различни видови на сервиси за нега и социјални активности.
– Уметнички заедници кои обединуваат различни профили на уметници кои соработуваат, заемно се инспирираат и поддржуваат во своите креативни активности и уметнички развој, со споделување студија, заеднички учества на работилници, настани, перформански и сл.
– Заедници за социјална правда организирани околу напорот за политички и општествени прашања, каде учесниците заедно создаваат активности за социјална промена.
Ова се само неколку видови на заедници кои ја отвораат перспективата дека многу поинакви светови се можни и дека обединувањето меѓу луѓето може да биде засновано на љубов и прифаќање, наместо на страв и отфрлање. Накратко, овие типови заедници не’ предизвикуваат да ја преземеме одговорноста за самоуправување, самоорганизирање, но и враќање на сопствената моќ.
Истовремено, тие обезбедуваат простор за практична примена на сите визии за општества базирани на слобода, еднаквост, солидарност, заемна почит и меѓусебна помош. Во моментот, тие се мини лаборатории за наоѓање алтернативни начини за организација, со искуствени докази како различностите можат да функционираат во заедница, истовремено одговарајќи на животните предизвици и задоволување на основните човечки потреби без практикување односи на присила и експлоатација. Со тоа, да се запрашаме:
„Каква улога играм во обликувањето на светот во кој сакам да живеам?“
Ана Тодоровска
Ана Тодоровска е психолог, практичар по експресивна арт терапија, социјален активист.
Komuniteti është një pjesë integrale e njerëzimit dhe që nga shoqëritë më të hershme gjatë historisë është shfaqur në forma të ndryshme. Disa karakteristika të komuniteteve janë ndarja e burimeve, interesat dhe qëllimet e përbashkëta, identiteti i përbashkët, normat dhe vlerat e përbashkëta, praktikat e përbashkëta kulturore ose fetare, ndjenja e përkatësisë, shkëmbimi i mallrave, sistemet e ndarjes së punës, mënyra e organizimit, vendimmarrja, zgjidhja. probleme etj.
Në çdo rast, ajo që vihet re është se komunitetet bazohen në ndarjen, gjë që tregon nevojën e domosdoshme të njëri-tjetrit. Nga ana tjetër, sot përballemi me një botë tjetërsimi gjithnjë e më të theksuar mes njerëzve – në kuptimin social, një ndjenjë përjashtimi.
Në mënyrë paradoksale, popullsia e botës po rritet dhe njerëzit po ndihen gjithnjë e më shumë të vetmuar dhe të izoluar, edhe pse nevoja për përkatësi është një nga nevojat themelore të njeriut, universale për çdo qenie njerëzore në planet.
Mënyrat e reja të ndarjes dhe lidhjes (mjetet digjitale, rrjetet sociale, etj.) duket se kanë forcuar linjat arbitrare midis llojeve të ndryshme të përvojës njerëzore.
“Muret që ndërtuam duhej të ishin ura”
Përveç tjetërsimit të njeriut nga njeriu, ekziston edhe tjetërsimi i grupit nga grupi. Një formë e tillë është shfaqja e nacionalizmit, i cili bazohet në krijimin e ndjenjës së identitetit dhe përkatësisë nga njëra anë, dhe nga ana tjetër, përjashtimin e të gjithë atyre që nuk konsiderohen anëtarë të atij grupi, d.m.th. ata nuk ndajnë karakteristika si origjina e përbashkët, gjuha, zakonet, simbolet etj., duke i konsideruar ato shpesh si të huaja dhe inferiorë. Kjo tendencë drejt hierarkisë dhe përjashtimit i kundërvihet drejtpërdrejt parimit të solidaritetit dhe ndërtimit të bashkëjetesës në një komunitet, d.m.th. promovimi i qëndrimit “Grupi im është më i mirë vetëm sepse është i imi”.
“Njerëzit kërkojnë strehim në identitetin kombëtar si një mënyrë për të përmbushur nevojën për përkatësi dhe njohje”
Psikoanalisti gjerman Erich From studion dimensionet psikologjike të nacionalizmit, duke theksuar se ai buron nga një ndjenjë tjetërsimi dhe pasigurie, dhe kështu, individët kërkojnë strehim në identitetin kombëtar si një mënyrë për të përmbushur nevojën për përkatësi dhe njohje. Megjithatë, ky kërkim i përkatësisë mund të kthehet lehtësisht në ekskluzivizëm, duke përhapur armiqësi ndaj kujtdo që nuk i përket të njëjtit grup, he kështu duke krijuar konflikt të vazhdueshëm.
Edhe pse konflikti përfaqëson një strumbullar për përparimin, megjithatë kjo ndarje e “ne” kundrejt “ju” mund të dehumanizojë lehtësisht këdo që nuk është anëtar i “grupit tim” dhe në kontekstin e përkatësisë të një kombi të caktuar, anëtarësimi caktohet rastësisht nga lindja. në një kontekst të caktuar.
Ndërtimi i identitetit personal vetëm mbi këtë karakteristikë çon në dehumanizim radikal, d.m.th. të gjithë ata që nuk janë në të njëjtin grup, janë zhveshur nga humanizmi i tyre përmes stereotipave, paragjykimeve apo diskriminimit.
Në kontekstin e nacionalizmit, kjo mund të shfaqet duke i parë njerëzit e kombeve ose etnive të tjera si inferiorë, pa cilësi pozitive njerëzore, të padenjë për ndjeshmëri, madje edhe si armiq që duhen pushtuar ose eliminuar.
Në histori, ky fenomen ka çuar vetëm në gjenocid, spastrim etnik dhe luftëra, dhe nga këndvështrimi i pamjes së përgjithshme, në fenomene të tilla, i gjithë njerëzimi është humbës. Praktika të tilla mund t’i shërbejnë vetëm interesave të elitave në pushtet dhe qendrave të pushtetit të përvetësuar, duke përforcuar hierarkitë dhe ndarjet midis njerëzve.
“Shteti-komb, me kufijtë dhe burokracitë e tij, bëhet një mjet shtrëngimi dhe kontrolli sesa një vetë përcaktim i vërtetë”
Disa autorë nga fusha e psikologjisë sociale dhe shkencave të sjelljes, nacionalizmi e interpretojnë si narcizëm kolektiv për shkak të mungesës së ndjeshmërisë ndaj grupeve të tjera, pranisë së një ndjenje madhështie dhe epërsie në raport me të tjerët, dhe si rrjedhojë e kësaj, dëshirë për trajtim të veçantë, admirim dhe njohje, tendencë për të ekzagjeruar arritjet, duke marrë një qëndrim vetë mbrojtës kur vihet në pikëpyetje ajo epërsi dhe gjithçka që provokon atë status të një vlere më të lartë – që shfaqet si një qëndrim armiqësor (shpesh ndaj emigrantëve, pakicave, popujve indigjenë, etj.), interpretimi i kritikës si një kërcënim dhe ngjashëm.
Në të njëjtën kohë, përmes thjerrëzës së teorisë psikologjike të përballjes me terrorin, nacionalizmi mund të interpretohet si një mekanizëm mbrojtës kundër frikës ekzistenciale dhe vdekshmërisë së dikujt. Duke u identifikuar me një grup më të madh, individët përballen me vdekshmërinë e tyre dhe afirmojnë ndjenjën e tyre të rëndësisë, ekzistencës dhe vazhdimësisë pas vdekjes.
Nuk ka asgjë të keqe të jesh pjesë e një grupi të caktuar dhe të jesh pjesë e diçkaje më të madhe, siç e kemi parë, është një nevojë thelbësore njerëzore. Megjithatë, ajo që ka rëndësi në këtë çështje është se cili lloj i përkatësisë sjell dëm, si personal ashtu edhe kolektiv. Përfitimet që kanë anëtarët e një grupi të tillë janë ndjenja e përkatësisë, sigurisë, identitetit, mbrojtjes. Megjithatë, në të njëjtën kohë, ajo që sakrifikohet është autenticiteti dhe integriteti personal.
Si të tejkalohet kjo ndarje, dhe në mënyrë autentike tu përgjigjet nevojave thelbësore për individualitet dhe komunitet?
Sipas Fromm, nevoja për shoqërim me qeniet e tjera njerëzore është një nevojë nga e cila drejtpërdrejt varet shëndeti i njeriut, dhe ajo mund të plotësohet në disa mënyra. E para është nëpërmjet nënshtrimit ndaj një personi, institucioni, grupi, hyjnie etj., pra nëpërmjet lidhjes me diçka më të madhe se vetja. Mënyra e dytë e tejkalimit të ndarjes është duke i kthyer të tjerët në një pjesë të vetes, d.m.th. tejkalimi i veçimit të tyre duke vendosur dominim. Këtu përshkruhen në një farë mënyre marrëdhëniet sado-mazokiste (dominimi dhe nënshtrimi), kështu që sipas Fromm-it, nga njëra anë ato sjellin komoditetin e përkatësisë, bashkimit dhe identitetit, por nga ana tjetër çojnë në varësi dhe shkatërrim të integritetit personal
Mënyra e tretë për të cilën Fromm flet në veprën e tij “Shoqëria e shëndoshë” dhe të cilën ai e konsideron të vetmen mënyrë përmes së cilës mund të plotësojmë njëkohësisht nevojën e domosdoshme për unitet me botën dhe ndjenjën e integritetit dhe individualitetit është – dashuria. Ai thotë: “Dashuria është unitet me dikë ose diçka jashtë vetes, me kusht që të ruhet ndarja dhe integriteti i vetvetes”.
A është e mundur të zhvillohet dashuria për të çdo diversitet? Me siguri jo. Por mjafton të zhvillohet një kuptim dhe pranim i shumëllojshmërisë së përvojës njerëzore në mbarë botën, e cila nga ana e saj sjell pasuri të paçmueshme për të kuptuarit e jetës në përgjithësi.
Në momentin që jemi të hapur dhe të gatshëm të pranojmë se komuniteti është një materie e gjallë që i nënshtrohet zhvillimit të vazhdueshëm, një vazhdimësi e vetes sonë, por edhe që ne vetë jemi një vazhdimësi i komunitetit, atëherë do të jetë e mundur të ndiejmë vërtetë unitet me botën. Ajo do të pushojë së ekzistuari si “diçka, atje diku”, dhe do të bëhet realitet këtu dhe tani.
“Duke tejkaluar kufijtë tradicionalë të ndërtojmë lidhje të bazuar në themel të përbashkët – çfarë do të thotë të jesh njeri”
Në botën e sotme të rritjes së lidhjes globale, bashkëjetesa nuk është vetëm një imperativ moral, por edhe një domosdoshmëri praktike për arritjen e kohezionit social. Me këtë, gradualisht po imponohet nevoja për të ndryshuar mënyrën e organizimit të komuniteteve, nga shoqëri të centralizuara me hierarki strikte, në shoqëri të decentralizuara me bashkëpunim të theksuar dhe ndihmë reciproke. Duke tejkaluar kufijtë tradicionalë, ne mund të fillojmë të ndërtojmë një lidhje të bazuar në një themel të përbashkët, që është njerëzimi dhe çfarë do të thotë të jesh njeri.
Nëse mënyra e ndarjes dhe ekskluzivitetit ka dështuar deri më tani, ndoshta është më mirë të përpiqemi të hapim një hapësirë për dialog, të ndërtojmë komunitete që kultivojnë ndjeshmëri dhe bashkëpunim dhe pranojnë prejardhjet e ndryshme kulturore, etnike dhe ideologjike që ka secili prej nesh.
“Fillimi i nismave serioze autentike që synojnë atë që na bashkon”
Përveç edukimit, mund të shohim fillimin e iniciativave që bashkojnë më shumë në baza njerëzore – qendra sociale, kopshte të përbashkëta, festivale për ndryshime sociale, projekte artistike, seminare dhe ngjarje të ndryshme që synojnë të rrisin vetëdijesimin dhe të përqendrojnë vëmendjen drejt asaj që na bashkon ne. Nisma të tilla do të vijnë gjithmonë nga poshtë lart, duke u shfaqur si një nevojë autentike e njerëzimit.
Shpejtësia e transmetimit të informacionit në botën e sotme dhe ndërlidhja kërkon ndryshimin e mënyrës së ndërhyrjes, d.m.th. Ndërhyrja në nivel individual, edhe pse e nevojshme, është shumë e ngadaltë për ritmin e jetës moderne, për të cilën imponohet nevoja për ndërhyrje në nivel komunitar, me qëllim për të ndjerë një ndryshim në kohë.
Komunitetet e qëllimshme, të vetëdijshme bazohen në mbështetjen e përbashkët dhe marrjen e përgjegjësisë kolektive të vetëdijshme dhe tani për tani, përfaqësojnë disa ishuj të shpërndarë nëpër botë që në nivelin e eksperimentit, po përpiqen të gjejnë mënyra të reja alternative të bashkëjetesës, jo vetëm midis njerëzve, por edhe me forma tjera të jetës, që paraqet një potencial të jashtëzakonshëm dhe të pa eksploruar, që ofron një zgjidhje për të tejkaluar ndarjen në shoqërinë moderne. Sa më radikal të jetë helmi i ndarjes, përjashtimit dhe tjetërsimit, aq më i fortë duhet të jetë antidoti i përfshirjes, lidhjes, hapjes së hapësirës për diversitet, ndjeshmëri dhe dashuri.
Në thelbin të komuniteteve të vetëdijshme, të qëllimshme është parimi i të jetuarit të vetëdijshëm – individët që me qëllim bashkohen të krijojnë një mjedis që është i përkushtuar për të nxitur marrëdhëniet e mirëkuptimit, respektit dhe ndihmës reciproke. Për më tepër, komunitetet e vetëdijshme krijojnë platforma për zgjidhjen e problemeve që janë pjesë e pashmangshme e jetës së çdo komuniteti duke krijuar një atmosferë në të cilën zëri i të gjithëve vlerësohet dhe dëgjohet.
Komunitetet e vetëdijshme të qëllimshme mund të marrin shumë forma në varësi të nevojave të anëtarëve të tyre, si p.sh.
– Eko fshatrat, prioritet i të cilëve është qëndrueshmëria ekologjike dhe kujdesi për mjedisin, praktikimi i praktikave si permakultura, burimet e rinovueshme të energjisë etj. Këto komunitete janë kryesisht larg qytetit, dhe fokusohen në rivendosjen e lidhjes me natyrën.
– Komunat – komunitete që ndajnë burimet e tyre, si strehimi, ushqimi, financat, dhe fokusi është në praktikimin e vendimmarrjes së përbashkët dhe mbështetjes dhe ndihmës reciproke, me theks në kultivimin e marrëdhënieve të barazisë dhe bashkëpunimit.
– Strehimi i përbashkët – komunitete që përbëhen nga disa shtëpi private të vendosura në një hapësirë të përbashkët, si një shtëpi e përbashkët dhe kopshte. Në të njëjtën kohë, çdo banor ka hapësirën e tij personale, por merr pjesë në aktivitete të përbashkëta si përgatitja e vakteve, aktivitetet e kohës së lirë, marrja e vendimeve. Në një farë mënyre, ky lloj komuniteti vendos një ekuilibër midis ndjenjës së përkatësisë në një komunitet, dhe autonomisë individuale.
– Bashkësi shpirtërore të organizuara rreth besimeve, praktikave shpirtërore dhe vlerave të përbashkëta, ku pjesëmarrësit mbështesin njëri-tjetrin në rrugën dhe zhvillimin e tyre shpirtëror, zakonisht të organizuara rreth ndonjë objekti të praktikës shpirtërore.
– Komunitete për arsimin alternativ që fokusohen në procesin e edukimit të fëmijëve të tyre, dhe këto janë kryesisht komunitete të përbëra nga familje që bashkëpunojnë me njëra-tjetrën për të krijuar mësim eksperience, zakonisht në formën e kooperativave për shkollimin në shtëpi, ose të ashtuquajtura shkolla të lira.
– Komunitete për strehim të përbashkët të të moshuarve të destinuara për njerëzit që duan të kalojnë moshën e tretë në një mjedis mbështetës, në kontrast me izolimin e të moshuarve që është dominues sot, duke përfshirë lloje të ndryshme shërbimesh përkujdesjeje dhe aktivitetesh sociale.
– Komunitete artistike që bashkojnë profile të ndryshme të artistëve që bashkëpunojnë, frymëzojnë dhe mbështesin reciprokisht njëri-tjetrin në aktivitetet e tyre krijuese dhe zhvillimin artistik, duke ndarë studiot, pjesëmarrjen e përbashkët në punëtori, evente, performanca etj.
– Komunitetet e drejtësisë sociale të organizuara rreth çështjeve politike dhe sociale, ku pjesëmarrësit bashkë-krijojnë aktivitete për ndryshim social.
Këto janë vetëm disa lloje të komuniteteve që hapin perspektivën, se shumë botë të ndryshme janë të mundshme, dhe se uniteti midis njerëzve mund të bazohet në dashuri dhe pranim, në vend të frikës dhe refuzimit. Shkurt, këto lloj komunitetesh na sfidojnë të marrim përgjegjësinë për vetëqeverisje, vetorganizim, por edhe rimarrjen e pushtetit tonë.
Në të njëjtën kohë, ato ofrojnë hapësirë për zbatimin praktik të të gjitha vizioneve të shoqërive të bazuara në liri, barazi, solidaritet, respekt të ndërsjellë dhe ndihmë reciproke. Për momentin, ato janë mini-laboratorë për gjetjen e mënyrave alternative të organizimit, me dëshmi nga përvoja sesi diversiteti mund të funksionojë në një komunitet, duke iu përgjigjur sfidave të jetës, dhe duke përmbushur nevojat themelore njerëzore pa praktikuar marrëdhënie shtrëngimi dhe shfrytëzimi. Me këtë, le të pyesim veten:
“Çfarë roli luaj unë në formimin e botës në të cilën dua të jetoj?”
Ana Todorovska
Ana Todorovska, psikologe, praktikante e terapisë së artit ekspresiv, aktiviste sociale.
